توسعه و تولید نفت از جهات مختلف داشت، واگذار می‌گردید. مهم‌ترین ویژگی آن، این بود که کنترل کامل بر توسعه و تولید نفت از جهات مختلف داشت، واگذار می‌گردید. مهم‌ترین ویژگی آن، این بود که شرکت‌های خارجی به‌عنوان مالک انحصاری مخازن نفتی کل یک کشور تلقی می‌گردیدند. علاوه بر همه این‌ها شرکت دارنده امتیاز، همچنین بر پروژه کنترل کامل داشت من‌جمله در خصوص سطح عملیات، نرخ و میزان تولید، تعیین و اجاره کارکنان و حتی تعیین قیمت نفت و گاز در قراردادهای امتیازی سنتی (اولیه) سود و سهم کشور میزبان و همچنین برخی مالیات‌ها محدود به‌حق الامتیازی بود که به‌عنوان مبلغ معینی پول و یا درصدی از تولید در قرارداد تعیین می‌گردید.
از دیگر ویژگی‌های این قراردادها عدم درج شروط و مقررات مرتبط و موردنیاز برای مذاکره مجدد و تعدیل بود. ازنظر دولت میزبان این شکل از قراردادها مقرون‌به‌صرفه نبود به دلیل معایب زیادی که در برداشت:
من‌جمله معایب این قراردادها می‌توان به مدت طولانی، منطقه بسیار وسیع جغرافیایی موضوع قرارداد، عدم امکان اصلاح و تعدی قرارداد، فقدان هر نوع مشارکت و کنترل روند مدیریت و عملیات تولید و همچنین سهم ناچیز در تولید و نفت اشاره نمود. اولین قرارداد به این شکل در بخش صنعت نفت در سال 1901 به‌وسیله دولت ایران به ویلیام دارسی انگلستان واگذار گردید که درواقع شروع توافق‌های امتیازی محسوب می‌گردد.
قراردادهای امتیازی مدرن
به دلیل معایب قراردادهای امتیازی اولیه و نارضایتی که در پی داشت نوع جدید این امتیازها نقش مؤثرتر و فعال‌تری را برای کشورهای میزبان قائل شد و این معایب را تعدیل نمود؛ بنابراین قراردادهای امتیازی مدرن، ازنظر کشورهای صاحب مخزن از مطلوبیت بیشتری به نوع کلاسیک (سنتی) آن برخوردار هستند. ولی درکل، این تغییرات، ماهیت این نوع از قراردادها را نمی‌تواند تحت تأثیر قرار دهد.
اولین تعدیل در ارتباط با منطقه جغرافیایی عملیات می‌باشد، درواقع برمبنای این قراردادهای جدید، اندازه و حدود منطقه عملیاتی شرکت خارجی، در قیاس با نوع اولیه این قراردادها محدودتر شد. دومین تعدیل مربوط به مدت‌زمان توافق می‌باشد، درواقع امتیاز برای مدت‌زمان محدودتری اعطاء می‌شد، به‌طور مثال درحالی‌که حاضر این مناطق محدودشده، شامل 50 کیلومترمربع در خشکی و 250- 220 کیلومترمربع در دریا را در شمال غرب اروپا شامل می‌شود و حق اکتشاف نیز معمولاً برای مدت کوتاهی، کمتر از 10 سال، اعطاء می‌شود و همچنین حق تولید نفت از اکتشافات تجاری 30 تا 40 سال است و همچنین بر اساس قانون، کمپانی نفتی ملزم است مناطقی را که در آن کشفی صورت نگرفته پس از مدتی آزاد کند.
تفاوت مهم دیگر درواقع در چارچوب نوع جدیدتر این قراردادها، این است که شرکت خارجی ملزم است از اتباع و نیروی کار محلی کشور میزبان تا حد ممکن استفاده نماید. این امر درنتیجه سیاست کشورهای میزبان در جهت افزایش نقش و دخالت خودشان درروند اکتشاف و بهره‌برداری از منابع نفتی و صرف‌نظر از انتقال تکنولوژی احتمالی به کشور میزبان می‌باشد.
2-3-6-مقایسه مدل سنتی و مدرن قراردادهای امتیازی
لحاظ‌های قیدشده در ذیل در ارتباط با مدل سنتی این دسته از قراردادها ذکرشده است:
ازلحاظ طرفین قرارداد: طرف قرارداد کمپانی خارجی شخص شاه یا سلطان بود (مثل مظفرالدین شاه و ابن مسعود)
ازلحاظ اجرای قرارداد: اکتشاف، توسعه و تولید و فروش همه را کمپانی امتیاز گیرنده انجام می‌داد.
ازلحاظ تأمین سرمایه: به‌طورکلی بر دوش کمپانی بود و تمام ریسک را قبول می‌کرد.
ازلحاظ نظارت: عملاً در دولت میزبان نظارت و کنترل نداشت.
ازلحاظ حقوق انحصاری: در ناحیه‌ی عملیات کمپانی دارای حقوق انحصاری بود و امکان رقابت نبود درحالی‌که حاضر شرطی را با عنوان Relinquish Ment می‌گذارند یعنی اگر در طول مدتی نتوانست اکتشاف کند باید ناحیه را پس دهد.
ازلحاظ رژیم مالی: در نوع قدیمی از حیث رژیم مالی، تأمین سرمایه با طرف خارجی بوده و کشور میزبان آنچه نصیبش می‌شد دریافت مبلغی تحت عنوان رویالتی یاحق الامتیاز بود و مبلغ دیگری تحت عنوان رویالتی یاحق الامتیاز بود و مبلغ دیگری تحت عنوان مالیات. البته میزان مالیات بسیار پایین بود. رویالتی دارسی 16 درصد منافع سالانه بود اما کسی نمی‌توانست منافع سالانه را کنترل کند.
از حیث حقوق مالکیتی: در صنعت نفت ما سه نوع مالکیت داریم:
مالکیت تجهیزات: از آن کمپانی خارجی بوده اما خیلی از قراردادها هم با به پایان رسیدن مدت، تجهیزات کهنه را انتقال می‌دادند.
مالکیت برداده‌ها و اطلاعات: از آن کمپانی خارجی بوده اما در قرارداد می‌آمد که کمپانی باید بر دولت میزبان از حیث میزان ذخایر مرتبط گزارش دهد.
مالکیت بر منابع نفتی: در طول مدت امتیاز آن کمپانی بود هرچند در برخی از امتیازات پیش‌بینی‌شده بود که حق مالکیت بر سر چاه به کمپانی خارجی منتقل می‌شود پس تاز مانی که نفت زیرزمین است ذخایر از آن دولت است. به‌هرحال عدم انعطاف‌پذیری قراردادهای امتیازی از نکات منفی آنها است.
2-4-قراردادهای مشارکت در تولید
درواقع به قراردادهایی اطلاق می‌شود که تحت شرایط خاص تعریف‌شده در متن قرارداد، دولت مجوز بهره‌برداری و تولید یک مخزن را به شرکت‌های نفتی خارجی می‌دهد.
دریک قرارداد مشارکتی، کشور میزبان، مالکیت و کنترل بر نفت و گاز را در اختیار دارد و طرف دیگر قرارداد، به‌عنوان
پیمانکار، خدماتی را ارائه می‌دهد. هزینه‌های پیمانکار خارجی باید پرداخته شود و پس از کسر هزینه‌ها محصول باقیمانده مطابق با توافق بین طرفین تقسیم می‌گردد، البته سود سهم شرکت خارجی مشمول شرکت خارجی مشمول مالیات می‌گردد.
درواقع این نوع از قراردادها بر روی سهم تولید متمرکزشده، درحالی‌که حقوق مالکانه متعلق به دولت است. در این قراردادها برخلاف قراردادهای امتیازی، دولت میزبان معمولاً از طریق شرکت ملی نفت خود با مسئولیت‌پذیری در مدیریت عملیات پاسخگو است؛ اما در عمل قرارداد مشارکت در تولید معمولاً تحت مدیریت یک موسسه خصوصی ریسک‌پذیر انجام می‌پذیرد
ازنظر مالی، برای تعیین سهم نهایی هریک از طرفین در این قراردادها ابتدا هزینه‌های پیمانکار خارجی از طریق اختصاص یک درصد قراردادی از تولید باید پرداخت شود که معمولاً بین 20 تا 40 درصد حاصل می‌باشد، در مرحله بعدی، نفت باقیمانده که به‌عنوان نفت منصف شناخته می‌شود. بین کشور میزبان و شرکت نفتی خارجی مطابق با میزانی که توافق نموده‌اند تقسیم می‌شود.
ازنظر حقوقی این قراردادها، در پی آن‌یک کشور به‌عنوان دارنده میدان‌ها و منابع نفتی که با یک شرکت نفت خارجی توافق نمایند تا شرکت خارجی خدمات مالی و اطلاعات فنی لازم را جهت اکتشاف و بهره‌برداری از میدان‌ها نفتی ارائه دهد و درازای آن پیمانکار خارجی این فرصت را خواهد داشت تا هزینه‌هایش و یک‌میزان سود توافق شده را از نفت تولیدی برداشت نماید.
اینجا فقط تکه های از پایان نامه به صورت رندم (تصادفی) درج می شود که هنگام انتقال از فایل ورد ممکن است باعث به هم ریختگی شود و یا عکس ها ، نمودار ها و جداول درج نشوندبرای دانلود متن کامل پایان نامه ، مقاله ، تحقیق ، پروژه ، پروپوزال ،سمینار مقطع کارشناسی ، ارشد و دکتری در موضوعات مختلف با فرمت ورد می توانید به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.
رشته حقوق همه گرایش ها : عمومی ، جزا و جرم شناسی ، بین الملل،خصوصی…
در این سایت مجموعه بسیار بزرگی از مقالات و پایان نامه ها با منابع و ماخذ کامل درج شده که قسمتی از آنها به صورت رایگان و بقیه برای فروش و دانلود درج شده اند
دولت با یکسری از شرکت‌ها قرارداد منعقد می‌کند و درصدی از میزان تولید را وصول می‌کند درآمد، قطعی شده و یا مشخص نیست، در اینجا بهره مالکانه نیز باید پرداخت شود. درواقع کنترل تولید به‌طور کامل دست میزبان نیست، یعنی مالیات دارد ولی پاداش ندارد.
2-4-1- ساختار قراردادهای مشارکت در تولید
به‌طورکلی ساختار این قراردادها به شرح زیر می‌باشد:
دولت میزبان است که کمپانی نفتی‌ای را به‌عنوان شرکت عامل دریک منطقه و دوره مشخص، انتخاب می‌کند.
تحت شرایط و نظارت دولت میزبان، تمام ریسک‌ها و هزینه‌ها به عهده شرکت عامل می‌باشد.
هر تولیدی متعلق به دولت میزبان می‌باشد.
هرساله شرکت عامل ملزم به کنار گذاشتن بخشی از تولید جهت جبران هزینه‌های عملیات و پرداخت هزینه‌های توسعه است.
باقیمانده تولید بر اساس فرمول توافق شده تقسیم می‌گردد.
درآمد کمپانی از تولید مشمول مالیات است.
بعد از جبران کامل هزینه‌های توسعه میدان، کلیه سرمایه‌ها متعلق به دولت میزبان است.
2-4-2-طول مدت قراردادهای مشارکت در تولید
در صورت عدم کشف میدان:6-5 سال
در صورت کشف میدان و بهره‌برداری 40-25 سال
در این قراردادها، سهم واقعی طرفین درواقع ترکیبی از نرخ مالیات و نرخ سهیم تولید می‌باشد و در برخی از انواع قراردادهای مشارکت در تولید، پرداخت حق الارض، پاداش و مالیات محلی نیز موضوعیت دارد. بدین معنی که مادر قراردادهای مشارکت در تولید حق مالکیت نداریم زیرا بر اساس قراردادهای مشارکت در تولید، کشور میزبان مالک منابع باقی می‌ماند و ازلحاظ قانونی حق مالکیت وقتی قابل پرداخت می‌باشد که مالک منابع استفاده از آن را منکر شود. ولی بااین‌حال بعضی دولت‌ها مبلغ را به‌عنوان حق مالکیت در این قراردادها مطالبه می‌کنند.
2-4-3-سه رکن اساسی قراردادهای مشارکت در تولید
الف – جبران هزینه
ب- تقسیم تولید
ج- مالیات
جبران هزینه
در میان کشورهای مختلف، درصدهای متفاوتی وجود دارد که علی‌الاصول بین 20 تا 40 درصد می‌باشد، مثلاً در کشور اندونزی 40 درصد تولید بود و در کشوری مثل پرو هم درصدی جهت جبران هزینه در نظر گرفته نشده بود و هزینه شرکت عامل از طریق کسب سهم تولید بالاتر (50 درصد) جبران می‌شود و مالیات هم توسط شرکت ملی نفت پرو پرداخت می‌گردد.
تقسیم تولید
بعدازاینکه هزینه‌ها جبران شد، تولید بین کشور میزبان و کمپانی نفت تقسیم می‌شود که این روش تقسیم نیز در کشورهای مختلف، متفاوت است اما این تفاوت چشم‌گیر نیست. مثلاً در بعضی از کشورها تقسیم تولید با سطوح تولید تغییر می‌کند مانند آنگولا، مصر، هند.
مالیات
نرخ مالیات بر درآمد نیز در کشورهای مختلف، متفاوت می‌باشد و این تفاوت بستگی به رژیم مالیاتی کشور اصلی کمپانی نفتی دارد. ازآنجاکه قراردادهای مشارکت در تولید مشمول مالیات بر درآمد است لذا این سهم تا سال 1376 به‌وسیله سهم تولید دولت پرداخت می‌گردید و به‌واسطه آن، کمپانی نفتی اعتبار مالیاتی دریافت می‌نمود.
پیدایش قراردادهای مشارکت در تولید در ابتدا در بخش کشاورزی اندونزی پایه‌گذاری شد. در سال 1966 اولین موافقت‌نامه مشارکت در تولید در صنعت نفت (Iiapco) در اندونزی امضاء شد.
لازم به ذکر است که قرارداد مشارکت در تولید را نباید با قرارداد مشارکت در درآمد یا مشارکت در سود اشتباه گرفت زیرا در قراردادهای اخیر که از انواع قراردادهای خدمتی خطرپذیر می‌باشند (که در قسمت بعدی توضیح داده می‌شود)، پیمانکاران سهمی از سود (نه تولید) را دریافت می‌کنند اما در قراردادهای مشارکت در تولید برای پیمانکاران درزمان صدور بر مقداری از محصولات (نفت و گاز) مالکیت ایجاد می‌شود.
ایراد وارد بر این قراردادها آن است که ساختار PSA با تغییر قیمت نفت، تغییر می‌کند به‌عبارتی‌دیگر تغییر قیمت نفت ممکن است به نفع کمپانی نفت بدون توجه به برنامه‌ریزی و هدف اولیه باشد.
2-4-4-اولین قرارداد مشارکت
در سال 1336 اولین حفاری در ناحیه قم با موفقیت همراه بود و در این سال در این منطقه به نفت رسیده بود و شرکت ملی نفت ایران نیز این منطقه را برای عقد قرارداد آزاد اعلام کرده بود. انریکوماتئی مدیر کمپانی نفت ایتالیایی «انی» پس از اعلام شرکت ملی نفت ایران به تهران آمد و پیشنهاد خود را اعلام نمود. بر اساس پیشنهاد ماتئی یک شرکت مختلط ایرانی – ایتالیایی به‌وسیله شرکت آجیپ منیراریا از شرکت‌های فرعی «انی» و شرکت ملی نفت ایران، به نام سیریپ که در آن دو شریک دارای سهم مساوی بودند، تشکیل گردید.
هیئت‌مدیره متشکل از دو طرف (به تعداد مساوی) بود و ریاست هیئت‌مدیره بر عهده یک ایرانی بود که بر طبق قرارداد که در 12 مرداد 1336 (3 اوت 1957)