مدل‌های هوش هیجانی
2-6-2-1- مدل هوش هیجانی بار_آن[1]
بار-آن (2000) هوش هیجانی را مجموع‌های مشتمل بر دانش هیجانی و اجتماعی و توانایی‌های مطرح می‌کند که بر توانایی عمومی فرد در برخورد موثر بر خواسته‌های محیطی تاثیر می‌گذارد. این مجموعه شامل مواردی است که عبارتند از:
توانایی آگاه بودن، فهمیدن و بیان کردن خود
توانایی آگاه بودن، فهمیدن و برقراری ارتباط با دیگران
توانایی برخورد با هیجان‌های شدید و کنترل سائق‌ها و تکانه‌های درون
توانایی سازگاری با تغییر و حل مشکلات شخصی یا اجتماعی
در واقع، هوش هیجانی شامل عناصر درونی و بیرونی است. عناصر درونی، میزان خودآگاهی، خودانگاره، احساس استقلال، ظرفیت، خودشکوفایی و قاطعیت را در بر میگیرد. عناصر بیرونی شامل روابط بین فردی، سهولت در همدلی و احساس مسئولیت می‌شود (بار-آن و پارک، 2000، به نقل از رنج دوست و عیوضی، 1392).
2-6-2-2- مدل هوش هیجانی گلمن
این مدل شامل چهار حوزه که عبارتند از:
خود آگاهی: از طریق شناخت عمیق عواطف، هیجان‌ها و حالات روانی دیگران، نقاط قدرت و ضعف و توانایی ارزیابی صحیح از خود به دست می‌آید.
خود مدیریت: توانایی کنترل و اداره کردن عواطف و هیجان ها، توانایی حفظ آرامش در شرایط بحرانی و استرس‌زا، توانایی خود انگیزشی و ابراز هیجانات درونی است.
آگاهی اجتماعی: افراد دارای این مهارت، دقیقا می‌دانند که گفتار و کردارشان بر دیگران تاثیر می‌گذارد و می‌دانند اگر تاثیر رفتارشان منفی باشد باید آن را تغییر دهند یک نمونه از مهارت آگاهی اجتماعی، همدلی است. همدلی یعنی توانایی ورود به احساسات دیگران یا توانایی درک احساسات کارکنان در فرآیند تصمیم گیری هوشمند فردی یا گروهی.
مدیریت روابط: شامل برقراری ارتباطات، تاثیرگذاری، شریک مشاعی و کارگروهی است. از این مهارت می‌توان در جهت گسترش شور و اشتیاق و حل تعارض‌ها استفاده کرد. مهارت‌های خود آگاهی و خود مدیریت مربوط به حوزه‌ی فردی است اما مهارت‌های آگاهی اجتماعی و مدیریت روابط به چگونگی برقراری در حفط صحیح روابط خود با دیگران می‌پردازد (رنجدوست و عیوضی، 1392).
2-6-2-3- مدل هوش هیجانی مایر و سالووی
بر اساس نظریه‌ی میر و سالووی (1993) هوش هیجانی پنج مولفه‌ی زیر را شامل می‌شود:
1.خود آگاهی به معنی آگاهی از خویشتن خویش، توان خودنگری و تشخیص دادن احساس‌های خوب همان گونه‌ای که وجود دارد. به عبارت دیگر داشتن مهارت‌های مورد نیاز به منظور جلب توجه به حالت هیجانی خود و آگاهی لحظه‌ای به اینکه چه احساسی دارید.
2.خودانگیزی به معنای جهت دادن و هدایت عواطف و هیجان‌ها به سمت و سوی هدف، خویشتن دارای هیجانی و به تاخیر انداختن خواسته‌ها و بازداری آن‌ها، توانایی استفاده از هیجان‌ها در جهت اعمال مثبت و استمرار و جدیت در پی گیری و تحقق اهداف حتی در صورت رویارویی با مشکلات عمده و شرایط خاص است.
3.هم حسی به معنای حساسیت نسبت به علایق و احساسات دیگران و تحمل دیدگاههای آنان و بها دادن به تفاوت‌های موجود میان مردم در رابطه با احساسات خود نسبت به اشیا و امور است. هم حسی در واقع مهارت گرش دادن موثر به دیگران است و معنای آن موفق بودن با دیگران از نگان آنان در جهت بهبود ارتباط، مساله یابی و اعتماد است (داتنر[2]، 2006).
4.خود تنظیمی به معنای اداره یا کنترل هیجان ها، کنترل احساسات به روش مطلوب و تشخیص منشا این احساسات و یافتن راه‌های اداره و کنترل ترس‌ها، هیجان‌ها، عصبانیت ها و امثال آن‌ها و توانایی تعدیل و اداره وضعیت هیجانی به وسیله خودتان است، به عبارتی به مهارت انتخاب هیجان‌هایی اطلا ق می‌شود که بتواند از هیجان‌های منفی به هیجان‌های بهرور و مثبت برسد.
5.تنظیم روابط به معنای اداره‌ی هیجان‌های دیگران، برخورداری از کفایت‌های اجتماعی و مهارت‌های اجتماعی و توانایی ابراز صمیمت و توجه به دیگران است. این کار را می‌توان از طریق ادای کلمات و تشریک مساعی آنان انجام داد (ماکین[3]، 2006).
[1] Bar-an & park
[2] datner
[3] maken