لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 82

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن

بی حال-فاقد نیروی لازم-بی حوصله-خسته

 

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

پیش پیشکی-از پیش

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

راسته بازار-بازار راست و مستقیم

چاق کردن غلیان-آماده کردن غلیان برای کشیدن

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن
پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی
بی تفاوت-بی اعتنا
ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

د ِ ؟-واقعن ؟-راستی ؟

انگولک کردن-سر به سر گذاشتن-با انگشت به چیزی ور رفتن-انگشت رساندن
به آب چسیدن-از بین رفتن-نابود شدن-نتیجه نگرفتن

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

بیسار-فلان
برگشتن ورق-دگرگون شدن اوضاع-تغییر کردن حال و احوال

ای والله گفتن-به برتری کسی بر خود اقرار کردن

دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

حساب کهنه-نگا. حساب سوخته

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

از خنده روده بر شدن(از شدت خنده بی‌حال شدن)
زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

از زمین سبز شدن(ناگهان و بی‌خبر پدیدار شدن، به‌طور غیرمنتظره حاضر شدن)

دست بالا کردن-پیش قدم شدن-آستین بالا زدن

خانه به دوش-بی خانمان-آواره

 
خلاف-جرم

 

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

بیسار-فلان

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)
دهنه سرخود-بی بند و بار

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

 

 

پالان گذاشتن بر کسی-کسی را خر کردن-فریب دادن

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

تو به تو-گوناگون-لا به لا

خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن

از خر افتادن-نابود شدن-مردن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن-هنگامه بر پا کردن-مردم را متوجه‌ی جایی کردن
دفتر کل-دفتری که در آن انواع کلیه معاملات و خلاصه ی هر کدام را در آن وارد می کنند

حرص گرفتن-ناراحت شدن-لج کردن
الانه(همین حالا، هم اکنون)

خوشگل-دل پذیر-تو دل برو-زیبا
انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن
درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

پشت گوش فراخ-تنبل-اهل مسامحه و کوتاهی

بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن

بند کشی-پر کردن درزهای آجرها و سنگ ها با سیمان و ساروج

پا به رکاب-آماده ی رفتن

داغ کسی را به دل کسی نهادن-غزیز کسی را کشتن

چَکی-وزن نکرده-یک جا

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان
دوا درمان-مداوا-معالجه

دلچسب-دلپذیر-مقبول

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

چشمداشت-توقع-انتظار

تپل مپل-چاق و چله

بد آب و رنگ-نازیبا-بی رونق-بی جلوه

چِخ کردن-راندن سگ

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

چشم انتظار-منتظر-چشم به راه

اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن

ترکیدن دل-از چیزی سخت ترسیدن

از تیپ کسی بودن

دست به کیسه شدن-آماده ی پرداخت پول شدن

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

چرند اندر چرند-پرت و پلا

چِک کردن-وارسی و بازبینی کردن

خسته و مرده-درمانده-وامانده-قدرت از دست داده

چاره-درمان

زپرتی-چیز یا شخص ناتوان-زوار در رفته-بی زور

آش همان آش و کاسه همان کاسه(چیزی تغییر نکرده)

از ریش برداشتن، روی سبیل گذاشتن-کار غیرمنطقی و بی‌نتیجه کردن

پیش کردن-راندن به جلو

حساب باز کردن-افتتاح حساب بانکی

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال(همه و همه چیز)

این دنده آن دنده شدن-این پهلو آن پهلو شدن

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند

زلم زیمبو-لوازم بی مصرف و بی ارزش

اجل معلق-مرگ ناگهانی

دست کسی را خواندن-یه اندیشه و نقاط ضعف کسی پی بردن

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن

جایی-مستراح-توالت

خاطره-یادگار

دفتر روزنامه-دفتری که در آن ریز همه ی داد و ستدهای روزانه را ثبت می کنند

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

دود دادن سبیل کسی-ادب کردن-تنبیه کردن-شکست دادن

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)
آشی بودن زندگی-نامساعد بودن حال و احوال
از یک قماش بودن(سر و ته یک کرباس بودن)

حسابگر-کسی که در کارها سود و زیان خود را در نظر می گیرد

 

دست من و دامن تو-دستم به دامنت

در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)

 

خفه شدن-سکوت کردن-کسل شدن از تکرار حرفی

رسیدگی کردن-سرکشی و وارسی کردن
بکوب بکوب-با شتاب-تند و تند

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

 

دست پاچه شدن-مضطرب شدن-دست و پای خود را گم کردن

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

 

تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

به حول و ولا افتادن-دستپاچه و مضطرب شدن-به تلاش و تقلا افتادن

 

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

رفتن ِ سر کسی-از پرحرفی کسی خسته شدن-از صدای بلند کسی یا چیزی ناراحت شدن

آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن
پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

زهرحند-خنده ی تلخ و از روی خشم

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

 

چار-کوتاه شده ی عدد چهار-مترادف چشم

دست راستی-از جناح راست-موافق حکومت

از ته دل(از سر صدق و صفا)
آی زکی-در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود
راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن
چای صاف کن-وسیله ای نوردار برای صاف کردن چای به هنگام ریختن به استکان یا فنجان
جرینگ-صدای سکه های پول
دود چراغ-کشیدن شیره

 

زبان زدن-سخن گفتن-نوک زبان را به قصد چشیدن به غذایی زدن

چِخی-سگ

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن
چرکمُرد-پر چرک و کثیف

زدن به هر دری-برای رسیدن به مقصود به هر جا و هر کسی متوسل شدن

خُل و چل-مثل دیوانه ها-ساده لوح

الفرار(گریز، بگریز !)

به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز
 

 

خنگ-نادان-ابله-کودن

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

اخ و تف کردن(آب دهان بیرون افکندن)

از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن(ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن)

رودل-سنگینی معده

آفتابه خرج لولهنگ کردن-چیز با ارزشی را در بهای چیز بی‌ارزش دادن

پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

زاق-چشم زاغ چشم

 

بد قواره-بد ریخت-بد ترکیب

باد آورده-مفت و رایگان-آنچه که بدون زحمت بدست آید

پیش کسوتی-قدمت و برتری

پُلُغ زده-ورقلمبیده-برجسته

به درد خوردن-مفید بودن-به کاری آمدن

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

 

 
چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن
زمانه بازی کردن-با زبان بازی و چاپلوسی رفتار کردن

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن-در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند

 

بد قلق-بد عادت-بد ادا

آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن

تنبان درآر-بی حیا-دریده

بستری-خوابیده در بستر-بیمار
آیۀ یاس خواندن-هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن

اتیکت(برچسب، آداب و رسوم، قاعده)

چار چشم-کسی مه عینک می زند

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی
آسمان با زمین دوختن(داشتن کمال مهارت در تیراندازی)

آروغ بی‌جا زدن(نابه‌جا سخن‌گفتن، نسنجیده کاری کردن)

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن

در تاریکی روشنایی را پاییدن-به طور نهانی مراقب کسی یا چیزی بودن

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

بروز دادن-فاش کردن-آشکار ساختن-لو دادن

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

خش خش-صدای برخورد چیزهای خشک به یکدیگر-صدای راه رفتن روی برگ های خشک شده

آفتاب به ملاج کسی خوردن-دیوانه شدن-خل شدن

تجدید شدن-قبول نشدن در پایان سال تحصیلی و تکرار برخی از درس ها در شهریور ماه
اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)

 

زبان در قفا-زبان پس قفا

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

اصل‌ کاری(مهم‌ترین چیز یا شخص)

چرکمرد شدن-آن قدر چرک که با شستن هم چرک نرود

چوب به مرده زدن-از پا افتاده ای را آزار دادن-موضوع کهنه ای را تازه کردن

 

خوار و ذلیل-نگا. خوار و خفیف

چین و چوروک-چین و شکن

به امان خدا رها کردن-اصلا به فکر نبودن-فراموش کردن

آس و پاس(در نهایت تهیدستی ، بینوا، مفلس)
زهره کردن-بسیار ترساندن
چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

پلکیدن-در جایی رفت و آمد کردن-آهسته و آرام رفتن-ول گشتن
اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی

زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد

چشم غره رفتن-نگاه خشم آلود کردن

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

دلسرد-ناامید-مایوس

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

دست بالا کردن-پیش قدم شدن-آستین بالا زدن

 

زدن بر طبل بیعاری-خود را به بی دردی زدن

چرند و پرند-پرت و پلا-حرف های مزخرف

از قلم انداختن(از یاد بردن، مورد بی‌توجهی قرار دادن)

بز دل-ترسو

خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن

تق چیزی در آمدن-گند کاری بالا آمدن-فاش شدن امری پنهان

فرسوده و خراب شدن

خودکشی کردن-با رنج فراوان کاری را به پایان بردن
دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

خیط کردن-نگا. خیت کردن

جای سفت-وضعیت سخت

از زمین سبز شدن-ناگهان و بی‌خبر پدیدار شدن-به‌طور غیرمنتظره حاضر شدن

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

 

حیوون-نگا. حیوان

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

تیغ زدن-باج گرفتن-پول گرفتن و پس ندادن-جیب کسی را خالی کردن

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

تو خشت افتادن-به دنیا آمدن

بِدو بِدو-با شتاب-سریع

خیس کردن-ادرار کردن به خود

 

جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی

چرک-کثیف

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است
دست پیش گرفتن-پیشدستی کردن-سبقت گرفتن

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

چال افتادن-گود شدن

حکیم باشی-پژشک تجربی و مدرسه نرفته

دیگ به سر-لو لو

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند
پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن

تک پَر-نوعی حرکت در ورزش باستانی

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن

بد معامله-آن که در معامله ناراستی کند

ترکیدن دل-از چیزی سخت ترسیدن

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)
رمباندن-خراب کردن

دنگ دنگ-صدای برخورد دو چیز سخت به هم

بغلی-چیز کوچکی که در بغل جا بگیرد-بطری کوچک
خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد
از راه به‌در بردن(فریب دادن، اغوا کردن)

دل واپسی-نگرانی-اضطراب

چپه-کجی به یک سمت

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

 

زن مرده-مردی که زنش درگذشته است

آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

حیوونکی-نگا حیوانکی

 

رژیم غذایی-دستور خوراک بیمار

جلبی-حقه بازی-فاحشگی

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

رک نگاه کردن-رک رک نگاه کردن

آروغ بی‌جا زدن(نابه‌جا سخن‌گفتن، نسنجیده کاری کردن)
جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

چته ؟-تو را چه می شود ؟

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن

 

دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

از بن گوش-کمال بندگی و خدمتکاری

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن(تمایل شدید داشتن، به طمع افتادن)

بازداشتگاه-زندان موقت
به جان آمدن-به ستوه آوردن-به تنگ آوردن

از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن
جَری کردن-رو. دادن-گستاخ کردن

رج کردن-رج بستن
خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن
جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

بخیه به آبدوغ زدن-کار بی هوده کردن

 

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند

چرند و پرند-پرت و پلا-حرف های مزخرف

حکایت-بسیار مهم-چیز عجیب

 

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

زینه-پله

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

زیر و زبر گذاشتن-اعراب گذاشتن بر حروف
جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن
چیدن و واچیدن-آراستن-در جای خود گذاشتن

ادا اصول(ادا اطوار)

با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

چپیدن-به زور جا گرفتن

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک
خیابان گز کردن-ول گشتن

خاله شلخته-زن شلخته و بی احتیاط

به کرسی نشاندن حرف-سخن خود را تحمیل کردن-مقصود خود را ثابت کردن

خبرچینی کردن-سخن چینی کردن-خبر از جایی به جایی بردن-جاسوسی کردن

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

چک و چانه-کنایه از دهان

الفرار(گریز، بگریز !)

ابرو آمدن-عشوه ریختن-غمزه کردن

تور خوردن-برخورد کردن-به پست کسی خوردن

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

 

انگشت روی چیزی گذاشتن-موضوعی را مورد توجه قرار دادن

آستین بر چشم گذاشتن-پنهان گریستن

دولاب-گنجه-کمد-قفسه

آشنایی به روشنایی انداختن(پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن)
پیشکار-رییس دارایی شهر یا استان

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن
بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

خفه خون-خفقان

دوا درمان-مداوا-معالجه

دبه کردن-دبه در آوردن

جز جگر زده-نفرینی است به معنی دل سوخته بر اثر اندوه و مصیبت-گرفتار به بلا

 

ذُق زدن-بهانه گرفتن و گریه کردن-نق زدن

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که

پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن
چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

از سکه افتادن(ار رونق افتادن، از دست دادن زیبایی)

در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

با آب و تاب-با شرح و تفصیل

پاری ها-برخی-دسته ای از مردم
دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن
دل کسی برای چیزی لک زدن-بسیار آرزومند چیزی بودن-سخت در حسرت چیزی بودن

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

 

آمد(فرخندگی، خوش‌قدمی)

 

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

 

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود