کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 311

خَرخَری کردن-حرکات ابلهانه از خود درآوردن-خل بازی درآوردن

تخت پایی-صاف بودن کف پا

 

پیچیدن نسخه-آماده کردن داروی نسخه ی دکتر در داروخانه

 

پر رو-بی شرم-وقیح-دریده

دندان تیز کردن-طمع کردن

 

حرف پوچ-سخن بی معنی

 

الو گرفتن(آتش گرفتن، (کنایه از شدت خشم و عصبانیت))

 

خاطره-یادگار

چشم دریده-خیره-درآمده

 

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

زاهرو-دالان-سرسرا

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

دوام آوردن-استقامت کردن

آفتاب به ملاج کسی خوردن(دیوانه شدن، خل شدن)

پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن

دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد

 

تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

آدم‌قحطی(کمیابی آدم های کارآمد)

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

دهن کجی کردن-ادا و شکلک در آوردن برای مسخره کردن-بی اعتنایی کردن

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)
خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

جفتک زن-لگد زن

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

دو پا-انسان

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

چین خوردن-چروک شدن

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

پیش کردن گربه-راندن گربه
اُق زدن(بالا آوردن)

زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن
زار-نا به سامان-خراب-بد

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

زَوال-مست مست-لول

 

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند
خم گرفتن-فنی از کشتی

خون کسی را کثیف کردن-کسی را بسیار عصبانی کردن

دو جین-دوازده تا

خشک-بدون انعطاف-بی عاطفه-خشن

د ِ ؟-واقعن ؟-راستی ؟

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

چیزی بار کسی نبودن-علم و آگاهی نداشتن-شعور نداشتن
دمبل و دیمبو-صدای دایره و دمبک-صدای بزن و بکوب
دل و قلوه-احشای گاو و گوسفند

زیر لفظی-هدیه ای که پس از بله گفتن به عروس می دهند

تر و چسب-بی درنگ-بی معطلی-فرز و چابک

خال خالی-خالدار-دارای خال های بسیار

چرچری کردن-خوردن و عیش کردن

آب و خاک-میهن-دیار

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

تند رفتن-دور برداشتن-زیاده روی کردن-از حد خود تجاوز کردن

چی-چه-چیز

از عزا در آوردن(به دوره‌ی عزاداری پایان دادن)
ادرار بزرگ(مدفوع)

بارانداز-جای پیاده کردن بار

 
چاخان کردن-دروغ گغتن-چُسی آمدن
چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

خیط کردن-نگا. خیت کردن

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

از گرد راه رسیده(تازه‌وارد، هنوز به کار دیگری نپرداخته)

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)
دَم ِ قیچی-بریده ها و ریزه های پارچه
پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین

داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است

راه خود را کشیدن و رفتن-بی هیچ مقاومت و اعتراضی جایی را ترک کردن

خدا داده-دیم کاری

زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد

 

رفتن بالای منبر برای کسی-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن-غیبت کردن

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

جزغاله-سوخته-زغال شده

ابرو پاچه‌بزی(دارای ابروی پهن و پرمو، ابرو قجری)

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

اخت بودن-سازگار و هماهنگ بودن-مانوس بودن

خانم باز-مرد معاشر با زنان هرزه

پر در آوردن-بسیار خوشحال و سبکبال شدن

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود
ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی
 

دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

جزغاله-سوخته-زغال شده

خاطرجمع شدن-مطمئن شدن

چرکو-آدم کثیف

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

شماره ی نوشته : ٢- ۹ / ۷

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

دو پا-انسان

آبِ کبود-آسمان

تو حساب بودن-وارد بودن-به مسائل آگاه بودن

بیخ پیداکردن کار-گره افتادن در کار-دشوار شدن کار

از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)

 

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

 

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

بُراق-خشمگین-عصبانی

 

جامه شور-رختشوی
پا-حریف

رو گرفتن-چهره ی خود را پوشاندن

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد
در آمدن از آب-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

دم به ساعت-هر ساعت-هر لحظه

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)
در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن
ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

 

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن
آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی

 

بند آوردن-متوقف کردن

امن و امان(بدون بیم و هراس)

خودداری-امتناع-خویشتن داری-شکیبایی

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

جامغولک-حقه-حیله

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

 

چیز فهم-عاقل و فهمیده

 

به درک- به جهنم

خاصه-خان لقب آرایشگر شاهان قاجار

آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

 
دست خدا به همراه-در پناه خدا
دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

چه صیغه ای است ؟-چه معنی داد ؟

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

 

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم
بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

دست به کیسه شدن-آماده ی پرداخت پول شدن

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

دلسرد کردن-ناامید کردن

دست خالی برگرداندن-نا امید کردن-پاسخ رد دادن

آب نخوردن-درنگ نکردن

شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی)

پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن

جا نیاوردن-کسی را نشناختن

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

خودمانی-صمیمی-یکدل

 

خیط کردن-نگا. خیت کردن
حلال وار-به صورت حلال

بی جا-نامناسب-بی مورد

 

دست کسی آمدن-آگاهی پیدا کردن-فهمیدن-بو بردن

پول خرد-پول سکه ای

 

 

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

تَک سرما شکستن-از شدت سرما کاسته شدن

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

از خر افتادن(نابود شدن، مردن)

از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

خون به پا کردن-دعوا و آشوب راه انداختن-سر و صدا و جنجال کردن

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن
حمام زنانه-جای پر سر و صدا و شلوغ

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

ده کوره-ده یا شهر کوچک عقب افتاده و بدون امکانات

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی
 

دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

جا ماندن-فراموش شدن

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)
ابریشم-زن نوازنده-مطرب

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

چهار پادار-کسی که حیوانات باربر دارد و با آن ها کار می کند

آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ

جُم خوردن-تکان خوردن-برای انجام کاری آماده شدن

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

اشک تمساح-گریه ی دروغین

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

 

آب نخوردن چشم(امید نداشتن)

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

پوشک-کهنه ی بچه

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

چم کسی را گرفتن-دل کسی را به دست آوردن
چشم زهره-ترس
بَر و بیابان-دشت و صحرا
آب و خاک(میهن، دیار)
آهوی شیرافکن(چشم محبوب)

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

تبدیل به احسن کردن-چیزی را با چیز بهتری عوض کردن
دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن
 

ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن
دخیل-پناه برده-توسل جسته به

خون کسی را به شیشه کردن-کسی را رنج و آزار بسیار دادن
بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند
تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

درشت-حرف زشت-دشنام

بلا به دور-بلاها دور باد

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه

دو سره بار کردن-از دو جا سود بردن-دو لپی خوردن

ادرار کوچک-شاش
بالا تنه-از کمر به بالای بدن

دراز نوشتن-مطلب را طول دادن-طومار نوشتن

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن

آستین تر داشتن-بسیار گریه کردن

پشت هم اندازی-حقه بازی-حیله گری

دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم
پشکل-سرگین حیوانات اهلی

 

خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

 
آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)

پوست کندن-سخت تنبیه کردن

پا روی خِر کسی گذاشتن-تنگ گرفتن بر کسی

رفتن گوش-ناراحت شدن گوش از سر و صدا

چیله جمع کردن-گردآوردن چیله

بند کردن به کسی-به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی

رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

 

تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

پیله ی کسی به کسی گرفتن-کسی را اذیت کردن

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

دخیل بودن-خواهش و التماس کردن از کسی برای انجام ندادن کاری

آش دهن سوزی نبودن(زیاد جالب نبودن، اهمیت زیادی نداشتن)

اهل عمل-کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند

 

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

 

گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)

 

چپری آمدن-زود آمدن

البرز-بلندقامت-دلیر

چهلم-چهلمین روز درگذشت کسی

بخت برگشته-تیره روز-سیاه بخت-بیچاره

حرف بَری کردن-سخن چینی کردن-خبرچینی کردن

پچ پچ کردن-نجوا کردن-زیر گوشی حرف زدن
زیر بته عمل آمدن-بی پدر و مادر بودن-بی فرهنگ بودن

بی معنی- بیخود
خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

پیش کردن-راندن به جلو

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

 

حق و حساب-باج سبیل-رشوه

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت
زیر زبانی-یواش و آهسته-سخنی که از روی بی میلی گفته می شود

تریت- تلیت
چیزی بار کسی نبودن-علم و آگاهی نداشتن-شعور نداشتن

زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

 

دنگ و دیوانه-خُل و احمق-سخت داغ

حجله خانه-اتاق شب زفاف

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

باش !-نگاه کن-ببین

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

بخت گشا-شانس آور-سبب خوش اقبالی-مایه ی سفید بختی

جیر جیرک-آدم پر سر و صدا-اهل داد و فریاد

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

 

چُش-کلمه ای که خر را ار رفتن و حرکت باز می دارند

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن
بده اون دستت-آی زکی !

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

دماغ چاق بودن-سر حال بودن-تندرست بودن

 

جگری-به رنگ جگر

از اوناش نبودن ( فقط به‌صورت منفی)(از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است)

به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن

از پا ننشستن-سماجت ورزیدن-از کوشش دست نکشیدن
جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

چغاله بادام-بادام نارس

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن
چلاق-دست و پا شکسته یا بریده
به لعنت خدا نیارزیدن-دارای هیچ ارزشی نبودن-به هیچ نیارزیدن-مفت نیارزیدن

اَل اَمان-زینهار-پناه بر خدا
چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم

پالان خر دجال-کار پایان ناپذیر
 

دسته جمعی-باهم-گروهی
توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی
خورش خوری-ظرفی که در آن خورش می ریزند
حکیم جواب کرده-یتیم
خانه یکی-صمیمی و یکدل

دیوار را یک طرفه کاه گل کردن-یک طرفه قضاوت کردن

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

رشوه گرفتن-رشوه خواری
پا پس کشیدن-عقب کشیدن

 

بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن

 

از خجالت آب شدن(بسیار شرمنده شدن)

بنا گذاشتن-قرار گذاشتن

 

چاق بودن دماغ کسی-سالم و سرحال بودن

پی نوشت-مطلبی که پس از پایان نوشته به آن افزوده می شود

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

زنگ-زمان آموزش درس یا فاصله ی میان دو درس در مدرسه

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

به هر تقدیر-در هر صورت-خلاصه

تصدق کسی رفتن- تصدق شدن کسی را

از سر دست(کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند)

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)

رفع و رجوع کردن-حل کردن-فیصله دادن
پیگرد-پی گیری-تعقیب
چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

خم شدن-دولا شدن

 

اخت بودن(سازگار و هماهنگ بودن، مانوس بودن)

آواز خر در چمن-آواز ناخوش و گوش‌خراش

چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

پس نشستن-عقب نشینی کردن

اسکلت‌بندی(طرح‌ریزی، زیرسازی)

پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه
پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن

 

دیر کردن-تاخیر کردن

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن
دق-غصه و ناراحتی-نوعی بیماری روحی که بیمار را رنجور می کند و از بین می برد

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش