لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 7

آب آتش زده(اشک)

دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده
خم شدن-دولا شدن

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)

دل تو ریختن-مضطرب و وحشت زده شدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

ریش کسی سر بالا رفتن-به مرگ نزدیک بودن کسی

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن
اَتَر زدن(فال بد زدن)

از چاله در آمدن و به چاه افتادن-از باران به ناودان پناه بردن

دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد
برادر شوهر-برادرِ شوهر هر زن

دُردانه-لوس-ننر-عزیز بی خودی

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن

حسابگر-کسی که در کارها سود و زیان خود را در نظر می گیرد

آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

زبان فهم-کسی که مطلب یا سخنی را خوب در می یابد
آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

دررفت-خرج و هزینه-مقابل درآمد

پر کردن کسی-کسی را تحریک کردن

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

با دم خود گردو شکستن-سخت شادمان و خوشحال بودن

آستین از چشم برداشتن(آشکارا گریستن)

چاشت یک بنگی-خوردنی کم با پول اندک

خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

 

خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

پت پت کردن-صداکردن فتیله ی چراغ بر اثر تمام شدن روغن آن

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

بچه افتادن-سقط شدن جنین

پوز زدن-دهان زدن

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

پار-فرسوده و اوراق-مجروح

دمر خوابیدن-روی سینه و شکم خوابیدن

پار-فرسوده و اوراق-مجروح

پیش دستی کردن-سبقت گرفتن در انجام کار

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

تخته پِهِن-پهن خشک شده که برای خوابیدن زیر حیوانات می گذارند

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

زیرش زدن-زیر چیزی زدن

 

دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن
استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

چار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

ریش دادن و ریش گرفتن-ضمانت کردن-متعهد شدن

از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن(ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن)

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

دنگ دنگ-صدای برخورد دو چیز سخت به هم

توی گوش کسی گذاشتن-به کسی سیلی زدن
امان دادن(کسی را پناه دادن، از گناه کسی گذشتن)
از این دنده به آن دنده غلتیدن(از درد یا فکر و خیال نخوابیدن)
حرف انداختن-در سخن کسی دویدن

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

چیز خور-مسموم شده

راستی؟-واقعن؟ آیا درست است؟

افتاده-فروتن-متواضع

رشته ی کلام به دست گرفتن-آغاز به سخن کردن-سخن را دنبال کردن

تو به تو-گوناگون-لا به لا

دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن

 

 

چاپ خوردن-به چاپ رسیدن

چلغوز-فضله ی مرغ و کبوتر-آدم کوتاه قد و بی عرضه

زرت و زورت-زرت و پرت

پس مانده-ته مانده-به کنایه به زن طلاق گرفته گفته اند

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

 

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

خود یا چیزی را با افاده به دیگری نمودن

دست به دهن-کسی که به اندازه ی مخارجش درآمد روزانه دارد-آدم کم درآمد و تهی دست

این سفر(این بار)

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد
پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین
آتش بی‌دود(آفتاب، غضب)

خنِس و فنِس-گرفتاری و ناراحتی

 

آب سیر(جانور خوش‌رفتار)
جلز و ولز-سوز و گداز

 

خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

بریدن از هم-قطع رابطه کردن

رای اعتماد-رایی که نمایندگان مجلس در تایید به دولتی بدهند

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

بد گل-زشت-بد ترکیب

ریز بار-باران ریز-ابری که باران ریز دارد

دریافت-گرفتن-ادراک
از عزا در آوردن-به دوره‌ی عزاداری پایان دادن

خل بازی درآوردن-مثل دیوانه ها رفتار کردن

پر رودگی-پر گویی-پر حرفی

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن
تردستی-مهارت-شعبده بازی
آب نخوردن-درنگ نکردن

ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن

دخل داشتن-ربط داشتن-مربوط بودن

از دهان گنده‌تر حرف زدن-گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر

آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)
جای ارزن نبودن-بسیار شلوغ بودن-جای سورن انداختن نبودن-سگ صاحبش را نشناختن
 

باب-مرسوم-معمول

تِلِک و پِلِک-رخت و وسائل ناچیز خانه

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

پاچه لیز شدن-از راه پیمایی خسته شدن

پا پیچ کسی شدن-با کسی در آویختن-به کسی سماجت کردن

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن

دو به دست کسی افتادن-به دست آوردن فرصت برای اعمال نظر-قدرت نمایی یا انتقام جویی
جل و پلاس کسی را بیرون ریختن-کسی را از جایی بیرون کردن

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

 

خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

بد خط-کسی که ناخوانا می نویسد

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

 

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

خلیلی-نوعی غل و زنجیر-نوعی انگور

پیشواز رفتن-به دیدار کسی شتافتن-پیش از آغاز ماه رمضان روزه گرفتن

حرف مفت-سخن بی هوده و پوچ
پلک روی هم نگذاشتن-حتا لحظه ای نخوابیدن

آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن
پا به زا-حیوان یا انسانی که هنگام زایمانش نزدیک است

 

 
جوغ-جوی آب

تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن
ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر

بله قربان گو-چاپلوس-متملق

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

پای کسی را از جایی بریدن-آمد و رفت کسی را از جایی قطع کردن

ذوق زده شدن-ناگهان بسیار خوش حال شدن-از شادمانی بسیار و ناگهانی بیمار شدن
زیر خاکی-آن چه که از زیر حاک بیرون آید

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند
تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

تب کردن خر-پوشیدن لباس ضخیم در هوای گرم

جلز و ولز-سوز و گداز

 

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

رفیق گرمابه و گلستان-دوست یکدل و صمیمی و وفادار-یار غار

ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

آفتاب خوردن-سختی کشیدن

روی خود کشیدن-رو کشیدن

خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

خال مَخال-خال خال

جنب و جوش-فعالیت-کوشش و تقلا
داغان کردن-از هم پاشاندن-متفرق کردن

رشوه خوار-کسی که برای انجام کاری ناروا دستمزد دریافت می کند

 
چشم و چراغ-شخص مورد علاقه-محبوب

تا فیها خالدون-تا پایان-همه و همه

آمد(فرخندگی، خوش‌قدمی)

افتاده(فروتن، متواضع)

دندان پر کردن-ترمیم دندان آسیب دیده

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

در بردن-بیرون بردن-گذراندن
چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

 
ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

ریش خود را در آسیا سفید نکردن-تجربه داشتن

دوبلور-دوبله کننده
زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

تو کَت کسی نرفتن-زیر بار نرفتن-نپذیرفتن

 
به روز سگ افتادن-بدبخت و بیچاره شدن-به فلاکت افتادن

 

چهار چوب-محدوده-قاب

تو دهن کسی زدن-با سخنی درشت به کسی پاسخ دادن

چشم چران-کسی که چشمش به دنبال زیبارویان باشد

خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن

زغنبود-کوفت-زهرمار-خفه شو!

 

پاشویه کردن-شستن پای بیمار با آب گرم نمکدار برای پایین آورد تب

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

 

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

 

خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن

جای سوزن انداختن نبودن-پر بودن-بسیار شلوغ بودن

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

افسرده‌بیان-بی‌هوده و بی‌مزه‌گو

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

پای پس-عوض-تلافی
آدم نچسب(کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند)
دست و پای خود را گم کردن-دست پاچه شدن

خوش باور-آن که هر گفته ای را راست می پندارد

چش شده ؟-او را چه شده است ؟

اسم شب-کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

جنگ حیدری و نعمتی-جنگ میان دو تن یا دو دسته

 
 

دستمال کاغذی-قطعات کوچک کاغد که به جای دستمال پارچه ای به کار می برند
رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن

خوردن-مغلوب شدن-شکست یافتن-فرودادن

پینه زده-وصله کرده

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

باریک شدن-دقت کردن-در بحر چیزی رفتن
آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن
خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد

 

تکان دادن-ناگهان ترساندن-حرکت دادن

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن
الحق-به‌راستی-حقیقتن

 
توجیهی-برنامه های توضیحی

چروک خوردن-نگا. چروک افتادن
دک و دنده-بالا تنه
 

بیخ خِر کسی را چسبیدن-کسی را مقصر شناختن

 

حلال واری-نگا. خلال وار

چوروکیده-پر چین و چوروک

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

پای خود را کنار کشیدن-دخالت نکردن

دال به دال-پشت سر هم

دُنگ-سهم-حصه

آلاپلنگی-مثل پوست پلنگ-گل باقالی

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

جیغ-فریاد-صدای نازک و بلند

بچه باز-مردی که به پسربچگان تمایل جنسی دارد

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

 
چانه-گلوله ی خمیر نان

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن

جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند

بی امان-پیگیر-دائم-پیوسته

خدا نکرده-امیدوار این طور نباشد

 

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

تنگ کلاغ پر-نزدیکی های صبح

پایین ریختن دل-به شدت ترسیدن-زهره ترک شدن
دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن

خش افتادن-خراش افتادن

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

آستین از دهان برداشتن-خندیدن

 

 

خاک به سر شدن-مصیبت زده شدن-داغ دیدن-از فدر و اعتبار افتادن

چله بُری کردن-رفت و آمد بسیار کردن

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

پیش کردن گربه-راندن گربه
از نان خوردن افتادن(نان کسی آجر شدن)

اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)
افتادن تشت کسی از بام(رسوا شدن، باز شدن مشت کسی)
در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته
آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

چوچوله باز-زنباره-دوست دار زنان بدکاره

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

 

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

 

چنگ انداختن-چنگ زدن

تاپاله-سرگین خشگ شده ی گاو برای سوختن

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف
 

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

 

 

خیمه شب بازی-نمایش عروسکی-حیله و تزویر

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

چَکی-وزن نکرده-یک جا

آسمان با زمین دوختن(داشتن کمال مهارت در تیراندازی)

چاله سیلابی-نگا. چاله خر کشی
خیر ندیده-نفرینی است به معنی امیدوارم خیر نبیند

جای پا-اثر-نشانه-رد

چینه کشی-شغل چینه کش

آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن

چماق-چوبدست-گرز

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن
به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

پِندِر-لوازم فرسوده و ناچیز و کم بها

 

انگشت‌پیچ(نوعی گز رقیق)

 
بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر
رو به راه-آماده-مهیا-منظم

دُنگ-سهم-حصه

 

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

از رو بردن-خجالت دادن-مقاومت حریف را در هم شکستن

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

توپ-پرشده-کامل-بی نیاز

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

زوال در آوردن-نعمتی را در نتیجه ی ناسپاسی و بی اعتنایی از دست دادن

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

پوست پیازی-نازک و بی دوام

زبان گزه رفتن-زبان گزیدن-لب به دندان گرفتن

روزه ی گنجشک-روزه ی کله گنجشکی

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن

زیر گرفتن-زیر کردن